Po raz 14. w pierwszych dniach sierpnia w Słupsku spotkają się sportowcy polonijni z całego świata na rozgrywanych co dwa lata Światowych Igrzyskch Polonijnych. Dzisiaj trochę historii…
Pomysł rozgrywania Igrzysk Polonijnych narodził się już w 1929 roku podczas I Zjazdu Polaków z Zagranicy w Warszawie, a cztery lata później ideę skonkretyzowano wyznaczając termin I Igrzysk Sportowych Polaków z Zagranicy i Wolnego Miasta Gdańska na początek sierpnia 1934 roku. Główną bazą igrzysk był Centralny Instytut Wychowania Fizycznego (obecny AWF) na Bielanach, a zgromadziły one trzynaście reprezentacji i 394 uczestników. Uroczyste otwarcie na stadionie Legii 1 sierpnia 1934 roku zgromadziło całą ówczesną elitę polityczną z prezydentem Ignacym Mościckim i stało się wielkim wydarzeniem, szeroko odnotowanym przez prasę.Po raz trzeci Igrzyska Polonijne trafiły pod Wawel w 1977 roku. Gościem honorowym Igrzysk była Stanisława Walasiewicz. Pomimo podeszłego wieku stanęła na starcie biegu na 60 m. Na bieżni stadionu Cracovii okazała się najszybsza, wyprzedzając młodsze o kilkadziesiąt lat rywalki, które – być może przez kurtuazje – nie stawiały mistrzyni większego oporu. Te Igrzyska przeprowadzono z wielkim rozmachem. Niezapomniane wrażanie wywarło na uczestnikach widowisko historyczne na dziedzińcu wawelskim.
Od III Polonijnych Igrzysk Sportowych (Kraków, 17-20 lipca 1977) przyjął się zwyczaj wzbogacania zawodów sportowych bogatym programem kulturalnym i turystycznym. Z USA przybyła blisko 100-osobowa ekipa, z tego kilkadziesiąt osób z Chicago. Podczas defilady na stadonie Wisły, kolumnę Wisły z Chicago prowadził zasłużony działacz klubu Henryk Czaplak; na czele grupy klubu Eagles szedł prezes Józef Zyzda. Wydarzeniem był pojedynek piłkarski pomiędzy reprezentacjami starszych panów Chicago i Krakowa, w którym znalazło się wielu byłych reprezentantów Polski ze znakomitym bramkarzem Jerzym Jurowiczem na czele.
W sumie na starcie stanęło aż 1065 uczestników z 15 krajów, a nowymi dyscyplinami Igrzysk stały się – bilard, piłka ręczna, ringo, strzelanie i tenis stołowy.
Jeszcze raz w dawnej stolicy Polski – , Krakowie spotkali si uczestnicy IV Polonijnych Igrzysk Sportowych (15-20 lipca 1981 roku). Tym razem na starcie stanęło mniej niż poprzednio – 650 uczestników z 22 krajów. Zabraklo Stanisławy Walasiewicz, zamordowanej w USA. Ku jej czci, u wrót stadionu Cracovii, na bieżni którego ustanowiła przed wojną rekord świata w biegu na 200 m, odsłonięty został obelisk.
Otwarcie Igrzysk w Słupsku, 2007
Do Warszawy V Igrzyska zawitały w pięćdziesiątą rocznicę pierwszych, w drugiej połowie lipca 1984 roku, a ówczesne władze PRL bardzo chciały wykorzystać tę ideę dla poprawy swojej, zszarganej stanem wojennym, reputacji, przynajmniej w oczach Polonii. Na starcie stanęła rekordowa liczba -1500 uczestników z aż 22 krajów. Walczono w 14 dyscyplinach sportu.
W Krakowie w latach późniejszych jeszcze dwukrotnie gościy Igrzyska – w 1986 roku i w 1991 roku – na VII Igrzyskach po raz pierwszy pojawili się polscy sportowcy zza wschodniej granicy, ale igrzyska miały nikłą frekwencję. Potem, na kilka lat o nich zapomniano. Z inicjatywą ponownego wskrzeszenia igrzysk wystąpiła funkcjonująca od 1994 roku Telewizja Polonia – kanał satelitarny TVP, utworzony przede wszystkim z myślą o docieraniu z programem telewizyjnym do Polaków na całym świecie, a podjęły tę inicjatywę władze Lublina i województwa lubelskiego. Pod zmienioną nazwą: VIII Światowe Igrzyska Polonijne obyły się w końcu sierpnia 1997 roku, a impreza tak spodobała się lublinianom, że postanowili ją powtórzyć dwa lata później. W 2000 roku do organizacji igrzysk włączyła się “Wspólnota Polska”, a kolejne odbyły się w 2001 roku w Sopocie (X Igrzyska)i w 2003 roku w Poznaniu (XI Igrzyska) uświetniając jubileusze 100-lecia Sopotu i 750-lecia praw miejskich Poznania.
Przyszła jednak pora, by igrzyska wróciły do Warszawy. Inicjatywę zorganizowania XII Światowych Igrzysk Polonijnych w stolicy w 2005 roku bez wahania podjął prezydent m.st. Warszawy prof. Lech Kaczyński podpisując z prezesem “Wspólnoty Polskiej”, prof. Andrzejem Stelmachowskim stosowną deklarację. Prezydent i Rada Warszawy uznając Igrzyska za ważne wydarzenie, także dla promocji miasta, przeznaczyli na ich organizację niebagatelną kwotę prawie półtora miliona złotych. I choć uczestnicy igrzysk, jak zwykle opłacali swoje zakwaterowanie i wyżywienie (za reprezentacje krajów wschodnich płaciła w całości lub w części ze środków senackich “Wspólnota Polska”), to dzięki tej hojności można było przeprowadzić zawody w aż osiemnastu dyscyplinach oferując uczestnikom wiele innych atrakcji, w tym na wysokim poziomie artystycznym uroczystości otwarcia i zamknięcia igrzysk.
Niewątpliwym wydarzeniem była ceremonia otwarcia, która odbyła się w sobotę, 6 sierpnia wieczorem na Placu Zamkowym, a poprzedziła ją uroczysta Msza święta w warszawskiej Archikatedrze św. Jana Chrzciciela. Półtoragodzinne widowisko z udziałem czołowych polskich artystów, prezentujące najważniejsze momenty w historii Warszawy, transmitowane było przez dwa kanały telewizyjne: TV Polonię i TVP3, a następnego dnia rano powtórkę nadała telewizyjna “Jedynka”, co sprawiło, że o igrzyskach dowiedziało się wiele milionów Polaków zarówno w kraju, jak też na całym prawie świecie. Ogień igrzysk został zapalony w Muzeum Powstania Warszawskiego, a na Placu Zamkowym znicz zapalił rodowity warszawiak Janusz Peciak – jeden z najwybitniejszych polskich sportowców, mistrz olimpijski z 1976 roku i kilkukrotny mistrz świata w pięcioboju nowoczesnym, mieszkający od dwudziestu lat w USA i trenujący tamtejszą reprezentację. Janusz Peciak wystartował następnie w jednej konkurencji pływackiej (50 m stylem dowolnym) wygrywając bezapelacyjnie. Podczas ceremonii dyrektor TV Polonia, Antoni Bartkiewicz wręczył już po raz dziesiąty Nagrodę im. Stanisławy Walasiewiczówny za zasługi dla sportu polonijnego. Otrzymała ją prezes Oddziału “Wspólnoty Polskiej” w Łomży, pani Hanka Gałązka za organizowanie Polonijnych Igrzysk Młodzieży Szkolnej. Wiadomo przecież, że czym skorupka za młodu nasiąknie… Po ceremonii otwarcia gości igrzysk podejmował w Domu Polonii przy Krakowskim Przedmieściu prof. Andrzej Stelmachowski.
Sportowcy polonijni z USA w Słupsku
Po raz ostatni największa sportowa impreza Polonusów – XIII Światowe Igrzyska Polonijne odbyły się w dniach 28.07 – 04.08.07 r. w Słupsku. Zainaugurowano je wspaniałym widowiskiem teatralno-muzycznym z udziałem setek artystów na placu Zwycięstwa. Igrzyska oficjalnie otworzył Prezydent Miasta Słupska Maciej Kobyliński, który powiedział: „Wszystkich Was bardzo serdecznie witam i pozdrawiam w imieniu Dwumiasta Słupska i Ustki oraz całej Ziemi Słupskiej. Z radością oświadczam, iż XIII Światowe Igrzyska Polonijne w Słupsku są otwarte”.
Podsumowując – razy razy odbyły się one w Warszawie, pięć edycji miały miejsce w Krakowie, następnie dwie edycje w Lublinie. Ponadto Igrzyska gościły w Sopocie, Poznaniu i Słupsku.
Wieslaw Książek
Medaliśi w Słupsku, w środku Andrzej Krygowski